“Het wettelijk erfrecht is een rode loper naar de fiscus. Met als verschil dat je bij een rode loper er nog af kunt stappen en hier staat een zes meter hoog hek met prikkeldraad omheen.”
Tekst Tjerk de Vries
Zo, we zijn binnen. Bij Erfrechtplan in Vught om precies te zijn. Hier werken mannen die alles weten van nalatenschappen en testamenten en de gave hebben om daar niet ingewikkeld over te praten. En dat is prettig. De drempel naar een notaris is voor velen toch groot, mede omdat het niet altijd even begrijpelijk is wat er wordt gezegd. “Het is toch vaak een soort ambtelijk Chinees wat er wordt gesproken en in documenten staat”, zegt Henk-Jan Boersma. En daar zit de kracht van Erfrechtplan. Daar wordt met mensen gesproken – en vooral naar geluisterd – over hun testament en begrijpelijke taal gebruikt. “Wat willen mensen nou eigenlijk allemaal hebben geregeld?”, zegt Alex van IJsseldijk, de collega van Boersma. “Daar gaat het bij ons om. Zij bepalen en wij helpen met het maken van keuzes door uit te leggen wat de consequenties zijn van die keuzes. We geven ze argumenten om de juiste keuzes te maken. Vervolgens zetten we de wensen in normaal Nederlands op papier en nemen die nogmaals met de klant door. Daarna gaan we naar de notaris en die vertaalt het naar een conceptakte. Wij controleren die akte uiteindelijk nog eens om te zien of wel echt is vastgelegd wat wij met de klant hebben besproken.”
Ook voor jongeren
Met nalatenschappen is het toch een beetje zo van ‘we weten dat het moet, maar het komt nog wel een
keer’. Of zoals Boersma het verwoordt: “We zitten in het rijtje van de heg snoeien en je moet nog naar je schoonmoeder”. Erfrechtplan komt daarom naar de mensen toe en organiseert lezingen door het hele land. En die zijn behoorlijk populair. “Het merendeel wil daarna ook nog gebruik maken van een eerste, kosteloos en vrij- blijvende afspraak”, zegt IJsseldijk. “Wij vinden het alleen jammer dat het nog voornamelijk ouderen zijn die naar die lezingen komen. Terwijl het voor jongere mensen ook echt heel relevant is om hun nalaten-
schap te regelen.” Maar waarom zou je dat nou eigenlijk moeten regelen? “Niet geregeld is per definitie slecht geregeld”, zegt IJsseldijk stellig. Zijn collega Boersma vult aan: “Er zijn zoveel misverstanden. Mensen denken dan dat ze weten hoe het zit, maar dan zit het compleet anders. Ook voor jongeren kan dat vervelende situaties opleveren.” IJsseldijk haakt daar op in met een vraag: “Waar gaan de kinderen heen als de ouders overlijden?” Uuh, naar de ouders van de overledenen? “Niet dus! Dat is wat het gros van de mensen denkt. Maar dat klopt helemaal niet. Voogdij is in ons land waardeloos geregeld. Die kinderen gaan naar Bureau Jeugdzorg en dat beslist samen met de Kantonrechter waar ze naartoe gaan. En het kan zomaar zijn dat Pietje naar Amsterdam moet en zijn zusje naar
Appelscha. ‘Maar’, zeggen mensen dan: ‘wij hebben een peetoom en -tante aangesteld’. Nou, dat is dus helemaal niks waard, behalve dan dat die wat extra’s geven op je verjaardag. Laat nou gewoon vastleggen naar wie de kinderen gaan. Dat hoort toch eigenlijk gewoon bij je ouderlijke plicht.” Boersma weet nog wel een voorbeeld: “Als een jongere 18 is en hij krijgt een erfenis van een ton. Wat dan? Dat klinkt leuk, maar is iemand van 18 in staat om verstandig met dat geld om te gaan? Of gaat ‘ie er lekker veel biertjes voor kopen? Zorg ervoor dat er een bewindvoerder wordt geregeld die dat geld in beheer neemt. Dat is niet automatisch het geval.”
Maatschappelijke bewustwording
Bij Erfrechtplan snappen ze heel goed dat wij het niet allemaal snappen. “Wij zorgen ervoor dat de mensen het wel begrijpen en gaan mee naar de notaris. We hebben een heel netwerk van notarissen waar we mee samenwerken. We nemen de mensen echt bij de hand,” zegt Boersma. “Laatst hadden we een lezing in een zaaltje”, gaat IJsseldijk verder. “Daar zaten gewoon 200 mensen naar ons te luisteren. Natuurlijk doet ons dat goed, maar het belangrijkste is dat we daarna heel veel bezoekers krijgen die een afspraak willen maken. We doen echt aan maatschappelijke bewustwording. Er gaat een wereld voor die mensen open. Ze horen wat er kan gebeuren als je de dingen niet goed regelt. Er valt zoveel geld te besparen, maar dat is niet eens het belangrijkste. Er speelt emotie mee en daar gaat het om. Want keuzes die op het eerste gezicht logisch lijken, liggen soms uiteindelijk heel gevoelig. Daar houden we rekening mee. We helpen met keuzes maken en laten zien wat de risico’s zijn van bepaalde keuzes voor de personen zelf en de nabestaanden.” Nog even zomaar een voorbeeldje van wat er mis kan gaan als je te lang denkt ‘het komt nog wel een keertje’. “Stel je partner wordt handelingsonbekwaam en moet worden verzorgd. Dan moet je bij de Kantonrechter bewind over zijn of haar geld aanvragen. En als je dat dan krijgt en je een uitgave wil doen van boven de 1500 euro moet je, als je niks hebt vastgelegd, toestemming vragen aan de Kantonrechter”, weet Boersma. “Ten eerste zit die daar helemaal niet op te wachten, want die heeft het al veel te druk met echt belangrijke zaken. Daar- naast duurt het, door die drukte, gemiddeld acht maanden voordat je die toestemming krijgt. Er was een keer een vrouw die wilde rolluiken plaatsen uit veiligheidsoogpunt. Daar wil je toch geen acht maanden op hoeven wachten!” IJsseldijk maakte in zijn eigen omgeving mee dat door het ingewikkelde taalgebruik rondom nalatenschappen mensen er niet uitkomen. “Mijn eigen vader maakte zich zorgen, omdat ‘ie er gewoon niks van begreep. En dat geldt voor velen. Neem contact op met ons en we nemen aan de keukentafel alles met je door. Mensen vragen wel eens wat de juiste keuze is. Ik zeg dan altijd ‘iedere keuze is goed’. Het is namelijk een weloverwogen keuze en het is de keuze van degene die erover beslist. Dan is het altijd goed.”
