Wat is een akte en wanneer heb ik het nodig

Inleiding: de waarde van een officiële akte

Wanneer u een belangrijk document wilt laten opstellen—zoals een testament, levenstestament of verklaring van erfrecht—komt u al snel uit bij de notaris. De notaris maakt van deze documenten een akte: een officieel bewijsstuk met juridische kracht. Maar waarom is dat zo belangrijk? En in welke situaties heeft u zo’n notariële akte nodig?

In dit artikel leest u op een toegankelijke manier wat een akte precies is, welke vormen er bestaan en hoe u hiermee uw wensen rechtsgeldig kunt vastleggen. Daarna gaat u beter begrijpen hoe u grip kunt houden op uw nalatenschap en waarom dit een gerust gevoel kan geven voor uzelf en uw dierbaren.

Een akte is een officiële, schriftelijke verklaring, opgesteld door de notaris. Deze is nodig om juridische afspraken rechtsgeldig vast te leggen, zoals bij een testament of levenstestament. Zonder notariële akte kan een document vaak niet worden afgedwongen of kan het zelfs ongeldig zijn.

Wat is een akte en waarom is het nodig?

De definitie van een akte

Een akte is een schriftelijke verklaring of overeenkomst die een bepaald rechtsgevolg heeft. In de context van het erfrecht en familiezaken spreken we meestal van een notariële akte. Deze wordt door de notaris opgesteld en ondertekend (gepassseerd) in bijzijn van de betrokken partijen. Door deze formele procedure heeft de akte bewijswaarde voor de afspraken die u in het document vastlegt.

Voorbeelden van notariële aktes

Er bestaan verschillende soorten notariële aktes die relevant zijn voor uw nalatenschap en uw persoonlijke situatie:

1. Testament
   Een testament is alleen rechtsgeldig als dit is vastgelegd in een notariële akte. Wilt u precies weten waarom een testament zo belangrijk is? Bekijk dan ook Wat is een testament?.
2. Levenstestament
   Hierin regelt u wie namens u beslissingen mag nemen als u daar zelf niet meer toe in staat bent, bijvoorbeeld door ziekte of een ongeval. In het artikel Wat is een levenstestament? leest u hier meer over.
3. Verklaring van erfrecht
   Na een overlijden stelt de notaris vaak een verklaring van erfrecht op. Hiermee wordt duidelijk wie de wettelijke of in het testament aangewezen erfgenamen zijn. Lees ook Wanneer is een verklaring van erfrecht nodig? voor meer informatie.
4. Volmacht
   Wilt u dat iemand anders bepaalde (financiële of administratieve) handelingen voor u kan verrichten? Dan kan dat officieel worden vastgelegd in een notariële volmacht.

Waarom een notariële akte?

De notaris heeft een onafhankelijke, toetsende rol. Hij of zij controleert of alles volgens de wettelijke voorschriften verloopt en of de inhoud van het document rechtsgeldig is. Zonder een notariële akte kan een testament, levenstestament of volmacht ongeldig zijn, waardoor uw afspraken niet worden erkend.

Bovendien biedt een notariële akte meer zekerheid en bewijskracht bij conflicten. Heeft u in uw testament bijvoorbeeld bepaald dat een specifiek deel van uw vermogen naar uw kleinkind moet gaan (een “kleinkindlegaat”)? Met een officiële akte staat dit zwart op wit. Zie voor meer informatie ook Wat is een kleinkindlegaat?.

Voorbeeld: het testament van mevrouw Jansen

Stel, mevrouw Jansen wil zeker weten dat haar huis toekomt aan haar dochter. Ze besluit daarom een testament te laten opstellen bij de notaris. Daarin wordt expliciet vastgelegd dat haar dochter het huis ontvangt. De notaris zet deze afspraken in een notariële akte, die vervolgens wordt ondertekend (gepassseerd). Na ondertekening heeft mevrouw Jansen een rechtsgeldig testament.

Wat als mevrouw Jansen geen notariële akte had?

• Zelfgeschreven document: Als mevrouw Jansen haar wensen alleen in een brief of document bij de papieren had gestopt, zou dat geen rechtsgeldig testament zijn geweest.
• Mondelinge afspraken: Mondeling is er überhaupt geen bewijs van haar wensen. Deze kunnen na haar overlijden eenvoudig worden betwist.

Door te kiezen voor een notariële akte, verzekert mevrouw Jansen zich ervan dat haar testament geldig is en niet zomaar ter discussie kan worden gesteld. Komt het ooit tot een conflict, dan geldt de akte als doorslaggevend bewijs.

Regel uw akte tijdig en met deskundige hulp

Kort samengevat:

• Een akte is een formele, schriftelijke verklaring met rechtsgeldigheid.
• Veel belangrijke documenten (o.a. testament, levenstestament, verklaring van erfrecht) moeten in notariële vorm worden opgesteld.
• De notaris geeft een akte bewijswaarde, zodat uw wensen niet ter discussie komen te staan.

Wilt u uw nalatenschap of wensen op een duidelijke, rechtsgeldige manier vastleggen? Neem gerust contact op met Erfrechtplan. Bij ons krijgt u alle rust om uw keuzes weloverwogen te maken, voordat u samen met ons naar de notaris stapt.

Welke stap zet u nu?

1. Schrijf u in voor een gratis lezing op locatie of volg onze gratis online lezing om meer te weten te komen over testamenten, levenstestamenten en het nut van notariële aktes.
2. Vraag een gratis adviesgesprek aan, bij u thuis, om uw situatie persoonlijk door te spreken en samen naar de beste oplossing te zoeken.

Door op tijd actie te ondernemen, voorkomt u dat uw wensen na uw overlijden genegeerd worden door gebrek aan formele vastlegging. Met een notariële akte staat uw verhaal écht zwart op wit.

Veelgestelde vragen over notariële aktes

Kan ik zelf een akte opstellen en ondertekenen?

Alleen een onderhands document kunt u zelf opstellen, maar dat heeft niet dezelfde rechtsgeldigheid als een notariële akte. Voor een rechtsgeldig testament of volmacht is een notariële akte vereist. De notaris controleert of u wilsbekwaam bent en of de inhoud juridisch correct is.

Wat kost het opstellen van een akte bij de notaris?

De kosten variëren per notaris en per type akte. Erfrechtplan werkt samen met verschillende notariskantoren in heel Nederland, zodat wij u vaak een gunstig tarief kunnen bieden. Maak een gratis afspraak met een adviseur van Erfrechtplan om uw situatie te bespreken; dan krijgt u snel inzicht in de kosten.

Moet een levenstestament altijd een notariële akte zijn?

Ja, een levenstestament is alleen officieel geldig wanneer het is vastgelegd in een notariële akte. Zo kan de bank of een zorginstelling direct zien dat de volmacht en andere wensen rechtsgeldig zijn vastgesteld. In sommige gevallen is een onderhandse volmacht voldoende voor kleine zaken, maar een notariële akte is bijna altijd aan te raden.

Wat is het verschil tussen een akte en een verklaring van erfrecht?

Een verklaring van erfrecht is óók een notariële akte, maar specifiek bedoeld om te verklaren wie de erfgenamen zijn en wie bevoegd is de nalatenschap af te wikkelen. Een algemene “akte” kan ook een testament of levenstestament zijn, of een volmacht. Lees meer in ons artikel Wanneer is een verklaring van erfrecht nodig?.

Kan ik een bestaand testament of levenstestament wijzigen?

Zeker. U kunt uw testament en/of levenstestament altijd herroepen en opnieuw laten opstellen. Dat gebeurt weer via een notariële akte. Als u twijfelt of uw huidige documenten nog aansluiten bij uw wensen, maak dan een afspraak voor een gratis adviesgesprek met Erfrechtplan. Wij lichten u graag voor over de mogelijkheden.

Een notariële akte is een onmisbaar middel om belangrijke documenten rechtsgeldig te maken en onduidelijkheden te voorkomen. Of het nu gaat om een testament, een levenstestament, een verklaring van erfrecht of een volmacht: met de juiste begeleiding en voldoende tijd voor vragen is het proces vaak eenvoudiger dan u denkt. Bij Erfrechtplan helpen we u graag om alles overzichtelijk en betaalbaar te regelen. Neem gerust contact op of bezoek een van onze lezingen om u verder te laten informeren.