Wat is onterven?

Waarom onterven een belangrijk onderwerp is

Veel mensen staan er niet bij stil dat u in een testament kunt bepalen wie er wel en niet van u mag erven. Het onderwerp “onterven” roept vaak gemengde gevoelens op, omdat het een bewuste beslissing is om (bepaalde) wettelijke erfgenamen buitenspel te zetten. Toch is het goed om te weten dat u deze mogelijkheid heeft, vooral wanneer er een specifieke reden is om iemand niet te laten delen in uw nalatenschap.

In dit artikel ontdekt u precies wat onterven inhoudt, welke stappen daarbij horen en wat de gevolgen kunnen zijn. We bespreken ook de rechten van kinderen, die nooit volledig kunnen worden onterfd. Met deze kennis bent u beter voorbereid op het opstellen of herzien van uw testament.

Korte samenvatting
Onterven houdt in dat u via een testament bepaalt dat (wettelijke) erfgenamen geen recht hebben op uw nalatenschap. Houd er rekening mee dat een kind niet volledig onterfd kan worden; het houdt recht op de legitieme portie.

Wat betekent onterven precies?

Definitie van onterven

Onterven is het opnemen van een bepaling in een testament waarmee u een of meer (wettelijke) erfgenamen uitsluit van uw nalatenschap. In de praktijk komt dit neer op het aanwijzen van andere erfgenamen of expliciet vermelden dat een bepaalde persoon niets erft. Zonder testament geldt het wettelijke erfrecht en wordt er automatisch verdeeld volgens vastgelegde erfgenamenrangordes (echtgenoot/echtgenote of geregistreerd partner en kinderen, ouders, broers/zussen, enzovoort).

Onterven van kinderen: legitieme portie

Het is belangrijk om te weten dat u uw eigen kinderen niet volledig kunt onterven. Hoewel u in uw testament kunt opnemen dat uw kinderen geen erfgenaam meer zijn, hebben zij altijd recht op de legitieme portie. Dit is het minimale deel van de erfenis waarop een kind aanspraak kan maken. De legitieme portie bedraagt de helft van wat een kind volgens de wettelijke verdeling zou hebben geërfd.

Stel, u heeft twee kinderen en geen partner. Als de wettelijke verdeling zou zijn dat ieder kind recht heeft op 50% van uw nalatenschap, dan bedraagt de legitieme portie voor elk kind 25% van die nalatenschap. Als u dat kind onterft, verliest het daarmee zijn status als erfgenaam, maar het kan – als het daarom vraagt – nog steeds aanspraak maken op die 25%.

Wilt u meer achtergrondinformatie over de precieze regels rond het onterven van een kind? Lees dan ook ons artikel Kan ik een kind 100% onterven?.

Verschillende manieren van onterven

Er zijn grofweg twee manieren om iemand te onterven:

1. Geen vermelding van die persoon als erfgenaam in het testament:
   U kunt uw nalatenschap volledig toewijzen aan andere personen of goede doelen. Als een wettelijk erfgenaam niet in het testament is benoemd, is hij of zij automatisch onterfd.
2. Expliciet opnemen dat de persoon is uitgesloten van de erfenis:
   Dit kan door in het testament de woorden ‘Ik onterf…’ of een soortgelijke formulering te gebruiken. In beide gevallen is de uitwerking echter hetzelfde: de onterfde persoon ontvangt in beginsel niets uit de nalatenschap, tenzij hij of zij recht heeft op een legitieme portie (zoals kinderen).

Juridische gevolgen

Door iemand uit te sluiten, geeft u aan dat deze persoon geen zeggenschap over en geen deel in uw nalatenschap heeft. Dit betekent bijvoorbeeld dat een onterfde persoon geen executeur kan zijn en niet meebeslist over de afwikkeling van de erfenis.

• Legitieme portie opeisen: Het onterfde kind dat een beroep doet op de legitieme portie, wordt geen erfgenaam, maar krijgt een vordering in geld op de nalatenschap.
• Onterven van de partner: Bij het onterven van een echtgenoot of geregistreerd partner is de situatie complexer, omdat zij naast partnerrechten in sommige gevallen ook recht hebben op bijvoorbeeld gebruiksrechten van de echtelijke woning.

Wilt u precies weten hoe dit in uw situatie uitpakt? Dan is het verstandig om hier juridisch advies over in te winnen bij een notaris of via een deskundige partij als Erfrechtplan.

Voorbeeld: de familie Jansen

Om een duidelijk beeld te geven van de impact van onterven, nemen we het voorbeeld van de familie Jansen. De heer Jansen heeft twee kinderen, Ingrid en Peter. Met Ingrid heeft de heer Jansen een slechte relatie; hij wil haar onterven. Hij laat in zijn testament opnemen dat Ingrid geen recht heeft op zijn erfenis. Vervolgens benoemt hij zijn zoon Peter tot enige erfgenaam.

Wat gebeurt er na het overlijden van de heer Jansen?

• Peter erft in principe alles.
• Ingrid is onterfd, maar zij heeft wel recht op de legitieme portie. Ingrid moet binnen vijf jaar na het overlijden van de heer Jansen een beroep doen op de legitieme portie, anders vervalt dat recht.
• Ingrid heeft recht op de helft van wat zij op basis van het wettelijke erfrecht zou hebben geërfd. Aangezien de heer Jansen in totaal 200.000 euro nalaat en Ingrid (bij wettelijke verdeling) recht zou hebben gehad op 100.000 euro (de helft), is haar legitieme portie 50.000 euro. Ze ontvangt dus wel 50.000 euro in contanten (of in de vorm van een uit te betalen bedrag door de nalatenschap), maar geen andere goederen uit de erfenis. Bovendien heeft ze geen inspraak in de verdeling van de nalatenschap.

Dit voorbeeld illustreert dat u een kind niet volledig buitenspel kunt zetten. De keuze om te onterven kan diep ingrijpend zijn in families, dus het is belangrijk om dit weloverwogen te doen en de consequenties te kennen.

Voordelen van Erfrechtplan: uw testament goed geregeld

Steeds meer mensen ontdekken dat het verstandig is om hun testament professioneel te laten opstellen. Niet alleen om duidelijkheid te scheppen voor nabestaanden, maar ook om fiscale voordelen te realiseren. Erfrechtplan helpt u graag verder met:

1. Gratis informatiebijeenkomsten:
   U kunt een gratis lezing op locatie bijwonen of een gratis online lezing volgen, zodat u op toegankelijke wijze een beeld krijgt van alle mogelijkheden rondom testamenten, levenstestamenten en onterven.
2. Persoonlijk adviesgesprek bij u thuis:
   Wij begrijpen dat het prettig is om in alle rust uw wensen te bespreken. Daarom komt onze adviseur gratis bij u thuis langs voor een persoonlijk gesprek. Indien u wilt, kunt u direct een afspraak maken via onze website.
3. Heldere, grafische uitleg:
   Juridische termen zoals ‘legitieme portie’ of ‘executeur’ leggen wij op een visueel en begrijpelijk wijze uit. Zo weet u zeker dat u met kennis van zaken uw testament laat opstellen.
4. Scherpe tarieven:
   Dankzij gezamenlijke inkoop bij notarissen kunnen wij u doorgaans een gunstig tarief bieden voor het passeren van uw akte. Dit betekent dat u vaak niet meer betaalt dan wanneer u zelfstandig naar een notaris zou gaan, terwijl u wél de extra begeleiding en ontzorging van Erfrechtplan krijgt.

Neem nu de volgende stap

Kort samengevat:

• Onterven betekent dat u (wettelijke) erfgenamen uitsluit van uw nalatenschap. U doet dit door hen niet of expliciet met naam te benoemen in uw testament.
• Uw kind kunt u nooit volledig onterven; het houdt altijd recht op de legitieme portie.
• Door een weloverwogen keuze te maken en professioneel advies in te winnen, voorkomt u onduidelijkheden en conflicten tussen uw nabestaanden.

Wilt u meer weten over onterven of uw testament laten opstellen?

• Schrijf u in voor een gratis lezing bij u in de buurt of kies voor onze gratis online lezing.
• Maak een gratis afspraak met een van onze adviseurs om thuis in alle rust uw vragen te bespreken.

Door nu actie te ondernemen, zorgt u ervoor dat uw wensen goed worden vastgelegd en uw nabestaanden later niet voor verrassingen komen te staan.

6. Veelgestelde vragen over onterven

Kan ik een kleinkind onterven?
Ja, dat kan. Kleinkinderen zijn niet automatisch erfgenamen tenzij u dat bepaalt (bijvoorbeeld door plaatsvervulling als een kind is vooroverleden, of door directe benoeming in een testament). Als er geen (testamentaire) regeling is waarin zij erven, zijn zij feitelijk ook niet “te onterven”. Wilt u wel een kleinkind onterven dat volgens de wettelijke verdeling een erfdeel zou kunnen krijgen, dan neemt u in uw testament op dat u hen uitsluit van de erfenis. Er is geen legitieme portie voor kleinkinderen, omdat die alleen geldt voor (eigen) kinderen.

Wat is het verschil tussen een onterfde en een niet-benoemde erfgenaam?

• Een onterfde erfgenaam is iemand die normaal gesproken wél volgens de wet recht zou hebben op (een deel van) de nalatenschap, maar door het testament is uitgesloten.
• Een niet-benoemde erfgenaam komt vaak voor als iemand geen wettelijk recht heeft op de erfenis en dus op geen enkele manier is betrokken in de boedel. Diegene erven simpelweg niet, omdat zij buiten de kring van wettelijke erfgenamen vallen of niet in het testament staan.

Wat gebeurt er met het kindsdeel bij onterving?
Bij onterving vervalt het recht op het wettelijke kindsdeel, maar elk onterfd kind kan (als het daarom verzoekt) een legitieme portie opeisen. Het onterfde kind wordt dan geen erfgenaam, maar heeft wel recht op een financiële vordering. Lees meer over de precieze berekening in ons artikel Legitieme portie.

Kan ik ook een bestaande erfenis afwijzen als ik ben onterfd?
Als u bent onterfd, ontvangt u in principe niets uit de nalatenschap (tenzij u aanspraak maakt op de legitieme portie). Weigeren is dan niet echt aan de orde, want u bent geen erfgenaam. Het verwerpen van een erfenis is juist relevant als u wél erfgenaam bent maar niet wilt erven (bijvoorbeeld door schulden in de nalatenschap).

Wat als een onterfde persoon toch beslag legt op bezittingen?
Een onterfde erfgenaam heeft daar in beginsel geen recht toe, omdat hij of zij niet langer erfgenaam is. Wordt de legitieme portie opgeëist, dan ontstaat een geldvordering. Bezittingen zelf kunnen niet zonder toestemming van de andere erfgenamen worden toegewezen. Mochten er geschillen ontstaan, dan kunt u het beste contact opnemen met een notaris of een juridisch adviseur.

Door u te verdiepen in het onderwerp onterven, bent u al een stap dichter bij een zorgvuldig opgesteld testament. Mochten er nog vragen zijn of wilt u begeleiding bij het regelen van uw nalatenschap, dan staat Erfrechtplan klaar om u te ondersteunen. Schrijf u in voor een gratis lezing of maak een vrijblijvende afspraak bij u thuis en ervaar hoe onze heldere, laagdrempelige aanpak u kan helpen om met een gerust hart uw nalatenschap te regelen.