Wie zijn mijn erfgenamen?

Waarom weten wie uw erfgenamen zijn?

Veel mensen vragen zich af wat er met hun nalatenschap gebeurt als zij er niet meer zijn. “Wie zijn mijn erfgenamen?” is dan ook een van de meestgestelde vragen die wij bij Erfrechtplan krijgen. De wet regelt automatisch wie erft als u geen testament heeft. Toch kan de uitkomst daarvan soms anders zijn dan u zou willen. Het is dus goed om te weten hoe de wettelijke erfopvolging in elkaar steekt, en hoe u die via een testament kunt aanpassen.

In dit artikel leggen wij in begrijpelijke taal uit wie uw erfgenamen zijn volgens het Nederlandse erfrecht en bespreken we de vier erfgenaamgroepen. U ontdekt ook hoe u, indien gewenst, kunt afwijken van de wet. Zo bent u goed voorbereid en kunt u de juiste keuzes maken voor uw persoonlijke situatie.

Erfgenamen zijn degenen die uw nalatenschap ontvangen. Volgens de wet zijn er vier groepen erfgenamen, die in volgorde worden opgeroepen. Eerst komen echtgenoot/geregistreerd partner en kinderen aan bod. Pas als er in die eerste groep niemand is, wordt er gekeken naar de volgende groep. Wilt u hiervan afwijken? Dan heeft u een testament nodig.

De vier groepen erfgenamen

Wettelijke verdeling

In Nederland regelt het wettelijke erfrecht wie erft als er geen testament is. De wet onderscheidt daarbij vier groepen erfgenamen:

1. Groep 1: Echtgenoot/geregistreerd partner en kinderen
2. Groep 2: Ouders, broers en zussen
3. Groep 3: Grootouders
4. Groep 4: Overgrootouders

Bestaat er iemand in groep 1 (bijvoorbeeld een partner en/of kinderen), dan erven zij de hele nalatenschap. Is er niemand in groep 1 (bijvoorbeeld omdat u ongehuwd, zonder geregistreerd partner of kinderen overlijdt), dan komt groep 2 in beeld, enzovoorts. Wilt u meer achtergrond over deze systematiek? Lees dan ons artikel Hoe werkt het Nederlandse erfrecht?.

Echtgenoot of geregistreerd partner en kinderen

Heeft u een echtgenoot of geregistreerd partner en (eventuele) kinderen, dan bepaalt de wet dat uw nalatenschap in principe naar hen gaat. In veel gevallen geldt de zogenaamde wettelijke verdeling. Dat betekent dat de partner (of echtgenoot) alle goederen krijgt, terwijl de kinderen een niet-opeisbare vordering ontvangen ter hoogte van hun erfdeel. Die vordering kunnen de kinderen in de meeste gevallen pas opeisen bij het overlijden van de partner of bij faillissement/schuldsanering.

Ouders, broers en zussen

Als er geen echtgenoot/partner en kinderen zijn, komen de ouders en (half- of volle) broers en zussen in beeld. Dit kan verrassende situaties opleveren: wanneer u bijvoorbeeld geen contact meer heeft met een broer, kan het toch zo zijn dat hij volgens de wet recht heeft op (een deel van) uw nalatenschap. Veel mensen overwegen om in zo’n geval hun nalatenschap via een testament anders te verdelen, bijvoorbeeld door een goede vriend of een neef/nicht als erfgenaam te benoemen.

Grootouders

Grootouders komen in beeld als er niemand meer is in de eerste of tweede groep. Als zij ook niet meer in leven zijn, gaat de nalatenschap verder naar groep 4.

Overgrootouders

Overgrootouders zijn de laatste groep die de wet aanwijst. Wanneer er niemand is in de eerste drie groepen, erven zij. Bestaan er zelfs geen overgrootouders (of hun afstammelingen), dan vervalt de nalatenschap aan de Staat.

Voorbeeld: wanneer de wet leidt tot verrassingen

Stel, mevrouw De Vries (geen testament) overlijdt. Ze is al jaren niet meer getrouwd en heeft geen kinderen. Haar beide ouders zijn eveneens overleden. Ze heeft één zus, met wie zij weinig contact heeft, en nog een paar neven en nichten. Volgens de wet valt mevrouw De Vries in groep 2, want groep 1 (partner/ kinderen) is niet aanwezig. Dit betekent dat haar zus erfgenaam is, en mogelijk ook haar inmiddels hoogbejaarde vader en moeder als die nog zouden leven. Haar neven en nichten erven alleen mee als de zus óók is overleden of zelf verwerpt.

Waarom is dit verrassend?
Het kan zijn dat mevrouw De Vries liever had gewild dat haar beste vriendin een deel kreeg, of een goed doel. Helaas is dat zonder testament niet mogelijk. De wet wijst automatisch haar zus aan. Bovendien kan het voorkomen dat deze zus (of haar kinderen) erfbelasting moet betalen als de nalatenschap groot is. Wilt u weten hoe erfbelasting werkt? Lees dan Wat is erfbelasting?.

Dit voorbeeld laat zien dat de wettelijke erfopvolging soms niet overeenkomt met uw persoonlijke wensen. Gelukkig kunt u veel regelen via een testament, zoals het aanwijzen van andere erfgenamen of het opstellen van een kleinkindlegaat. Meer weten over het uitsluiten (onterven) van familieleden? Zie ons artikel Wat is onterven?.

Voordelen van Erfrechtplan: duidelijkheid in uw situatie

Heeft u vragen over wie uw erfgenamen zijn of wilt u van de wet afwijken? Dan is deskundig advies onmisbaar. Erfrechtplan is er om u op een vriendelijke en begrijpelijke manier te helpen:

1. Heldere uitleg: Wij maken juridische kwesties overzichtelijk en begrijpelijk, zonder ingewikkeld jargon.
2. Gratis lezing: U kunt zich inschrijven voor een gratis lezing op locatie of online lezing om in een ontspannen sfeer meer te leren over testamenten en levenstestamenten.
3. Adviseur aan huis: Liever direct persoonlijk advies? Dan komt een van onze adviseurs gratis bij u thuis. Samen nemen we uw wensen door en beantwoorden we al uw vragen. Maak eenvoudig een afspraak via onze website.
4. Scherpe tarieven: Dankzij onze samenwerking met een netwerk van notarissen door heel Nederland kunnen we vaak een aantrekkelijk tarief aanbieden.
5. Alle tijd en aandacht: Bij Erfrechtplan geven we u alle ruimte om na te denken. We leggen u de mogelijkheden voor, maar u beslist zelf.

Door met ons in gesprek te gaan, krijgt u helder inzicht in hoe de wet uw nalatenschap verdeelt. Zo kunt u weloverwogen bepalen of u dit via een testament wilt aanpassen. Dat geeft niet alleen rust voor uzelf, maar ook voor uw nabestaanden.

Regel uw wensen voor later

Kort samengevat:

• De wet onderscheidt vier groepen erfgenamen die in volgorde worden benaderd: partner/kinderen, (groot)ouders, broers en zussen, grootouders en uiteindelijk overgrootouders.
• Wilt u hiervan afwijken of uw nalatenschap specifiek toewijzen aan bepaalde personen of goede doelen? Dan heeft u een testament nodig.

Door op tijd stil te staan bij uw erfgenamen voorkomt u onaangename verrassingen of conflicten tussen nabestaanden. Bespreek uw wensen daarom gerust met een professional.

Neem nu de volgende stap

• Schrijf u in voor een gratis lezing bij u in de buurt of bekijk onze online lezing.
• Maak een gratis afspraak met een adviseur van Erfrechtplan voor een persoonlijk gesprek, bij u thuis.

Zo weet u zeker dat uw testament aansluit bij uw wensen en dat uw nalatenschap straks terechtkomt waar u dat wilt.

Veelgestelde vragen over het aanwijzen van erfgenamen

Kan ik afwijken van de wet zonder testament?

Nee, zonder testament geldt automatisch het wettelijke erfrecht. Wilt u bijvoorbeeld een goede vriend, uw kleinkind(eren) of een goed doel benoemen als erfgenaam, dan moet u dit regelen in een notarieel opgemaakt testament.

Wat als ik niemand heb in de eerste groep, maar wél in de tweede groep?

Dan erven automatisch de personen uit de tweede groep (ouders, broers en zussen). Bestaat ook daar niemand meer, dan wordt er verder gekeken naar de derde en vierde groep.

Kan ik iemand uitsluiten (onterven) uit mijn nalatenschap?

Ja, dat kan. Dit doet u door in uw testament te bepalen dat deze persoon geen recht heeft op uw erfenis. Houd er wel rekening mee dat kinderen een legitieme portie behouden, ook bij onterving. Lees hier meer over in Wat is onterven?.

Wat gebeurt er als ik overlijd en geen erfgenamen (meer) heb?

Zijn er geen erfgenamen in alle vier de groepen, of verwerpen alle potentiële erfgenamen de nalatenschap, dan valt uw erfenis aan de Staat. De Staat wordt dan de zogenoemde ‘beheerser’ van de nalatenschap.

Hoe zit het met erfbelasting als ik geen directe familie heb?

De erfbelasting is doorgaans hoger voor erfgenamen die verder van u afstaan. Een goede vriend of een neef/nicht betaalt vaak meer belasting dan een (klein)kind. Overweeg daarom goed of u in uw testament iets wilt regelen om de belastingdruk te verlichten. Denk bijvoorbeeld aan het opnemen van een kleinkindlegaat of het spreiden van schenkingen bij leven.

Met deze kennis over de wettelijke erfgenamen en de volgorde waarin zij erven, bent u klaar om de juiste keuzes te maken voor uw nalatenschap. Heeft u vragen of twijfels? Neem gerust contact op met Erfrechtplan – we denken graag met u mee. Samen zorgen we ervoor dat uw nalatenschap goed en helder is geregeld, voor uzelf én voor de mensen die u achterlaat.