Laatst bijgewerkt: 10-10-2025
Voorkom problemen met de AWBZ-clausule in uw testament
Wanneer uw partner overlijdt en u niet meer voor uzelf kunt zorgen, komt u hoogstwaarschijnlijk in een verzorgingshuis of verpleeghuis terecht. U betaalt dan een eigen bijdrage die gebaseerd is op uw vermogen. Wanneer u een eigen huis heeft, behoren ook de overwaarde van uw woning en de eventuele kindsdelen tot het vermogen. In de meeste gevallen kunnen uw kinderen hun deel pas opeisen wanneer u er als langstlevende partner niet meer bent. Dit maakt uw vermogen, en daarmee de eigen bijdrage, onnodig hoog. U kunt dit voorkomen door een AWBZ-clausule in uw testament op te (laten) nemen.
In dit artikel ontdekt u wat de AWBZ-clausule inhoudt, waarom deze relevant is en hoe u onnodige zorgkosten (eigen bijdrage) kunt voorkomen. We bespreken bovendien waarom een levenstestament vaak samen met de AWBZ-clausule wordt genoemd. U leest tot slot hoe u zich kunt voorbereiden op zo’n belangrijke stap.
Wat is de AWBZ-clausule?
Een AWBZ-clausule is een bepaling in een testament die een deel van de erfenis direct opeisbaar maakt. Kinderen of andere erfgenamen kunnen hun deel opeisen als de langstlevende partner opgenomen wordt in een zorginstelling met eigen bijdrage. Dit zijn instellingen die vroeger vielen onder de AWBZ. Inmiddels vallen deze instellingen onder de Wet Langdurige Zorg en wordt de clausule ook wel WLZ clausule genoemd.
Waarom is de AWBZ-clausule interessant?
Bij een testament zonder AWBZ-clausule ontvangt de langstlevende partner de gehele erfenis. De eventuele kinderen ontvangen hun erfdeel later, wanneer de langstlevende er niet meer is bijvoorbeeld, of wanneer deze hertrouwt. Ook als de langstlevende naar een zorginstelling gaat en het huis moet verkopen, is de opbrengst in zijn geheel voor de partner. Die moet daardoor een hogere eigen bijdrage betalen voor de zorg. Met een AWBZ-clausule in een testament wordt vastgelegd dat de kindsdelen direct opeisbaar zijn bij opname in een zorginstelling. Het vermogen van de langstlevende daalt hierdoor, waardoor er een lagere eigen bijdrage gevraagd wordt.
Een praktijkvoorbeeld van De familie De Vries
Stel, meneer De Vries en mevrouw De Vries hebben samen een eigen woning en spaargeld. Ze hebben één kind. Meneer De Vries overlijdt, en mevrouw De Vries blijft achter als langstlevende. Alle bezittingen gaan op dat moment – volgens het testament – volledig naar haar. Het kind krijgt formeel wel een erfdeel, maar kan dat pas opeisen als mevrouw De Vries komt te overlijden.
Enkele jaren later kan mevrouw De Vries niet langer zelfstandig wonen en wordt ze opgenomen in een zorginstelling. De woning moet verkocht worden. De opbrengst gaat volledig naar mevrouw De Vries, want op papier is zij de enige eigenaar. Daardoor wordt haar vermogen hoger ingeschat en betaalt zij maandelijks een hogere eigen bijdrage.
Hoe werkt dit met een AWBZ-clausule?
Had het echtpaar De Vries een AWBZ-clausule (WLZ-clausule) in hun testament, dan zou het erfdeel van hun kind meteen bij de opname in de zorginstelling opeisbaar worden. Concreet betekent dit dat, na de verkoop van de woning, een deel van de opbrengst aan het kind toekomt. Het vermogen van mevrouw De Vries is dan kleiner, wat resulteert in een lagere eigen bijdrage. De familie bespaart zo een flink bedrag aan zorgkosten.
AWBZ-clausule en levenstestament
Bij een AWBZ-clausule is het ook belangrijk dat er sprake is van een levenstestament. In een levenstestament staat wie uw belangen mag behartigen als u dat zelf niet meer kan. Het gaat dan om financiële of medische zaken. U kunt bijvoorbeeld uw kinderen een volmacht geven zodat zij uw huis kunnen verkopen wanneer u naar een zorginstelling moet en zelf de verkoop niet meer kan regelen.
Veelgestelde vragen over de AWBZ-clausule
- Kan ik een AWBZ-clausule ook achteraf toevoegen als ik al een bestaand testament heb?
Ja, u kunt uw testament altijd wijzigen of aanvullen. U laat dan een nieuw testament opmaken bij de notaris, waarin de clausule wordt toegevoegd of aangepast. De oudere versie wordt automatisch ongeldig. Let wel: wijzigingen brengen notariskosten met zich mee, maar als u dat via Erfrechtplan regelt, kunnen we vaak een gunstig tarief aanbieden.
- Moet ik ook iets regelen in mijn levenstestament?
Ja, vaak gaat een AWBZ-clausule samen met een levenstestament. In een levenstestament kunt u iemand machtigen om bijvoorbeeld de woning te verkopen of financiële zaken te regelen als u dat zelf niet meer kunt. Zonder die volmacht zouden uw kinderen misschien niet eens de mogelijkheid hebben om hun kindsdeel te innen, omdat u zelf niet meer in staat bent de noodzakelijke handelingen te verrichten.
- Wat gebeurt er als ik de AWBZ-clausule niet heb opgenomen, maar wel word opgenomen in een zorginstelling?
Dan blijft alles in handen van de langstlevende partner. De kindsdelen zijn pas opeisbaar bij diens overlijden (of hertrouwen, als dat in het testament zo is vastgelegd). Dit heeft als gevolg dat het vermogen van de langstlevende groot blijft, waardoor de eigen bijdrage voor de zorg ook hoger uitvalt.
- Moet de woning eerst verkocht worden om de AWBZ-clausule te kunnen uitvoeren?
Niet per se. De exacte invulling hangt af van uw testament en uw wensen. In veel gevallen is de verkoop van de woning echter de meest voor de hand liggende manier om de kindsdelen uit te betalen. Wilt u de woning behouden, dan kunt u ook beslissen om de kindsdelen uit ander vermogen te betalen. Dit vereist wel dat u voldoende financiële middelen heeft.
- Hoe weet ik of ik recht heb op een lagere eigen bijdrage?
De eigen bijdrage voor zorg in een instelling (WLZ-instelling) wordt bepaald door het Centraal Administratie Kantoor (CAK). Zij berekenen uw bijdrage op basis van uw inkomen en vermogen. Wanneer uw vermogen kleiner wordt door uitkering van kindsdelen, heeft dit direct invloed op de hoogte van uw eigen bijdrage. Uiteraard is het raadzaam om dit goed te laten controleren voordat u tot daadwerkelijke uitkering overgaat.
Meer informatie?
Wilt u meer informatie over de AWBZ-clausule of heeft u een andere vraag met betrekking tot erfrechtplanning? Neem gerust contact op met Erfrechtplan.
Bij Erfrechtplan helpen we u graag verder met een passend testament en een eventueel levenstestament. Dankzij onze heldere uitleg, persoonlijke aanpak en samenwerking met notarissen ontzorgen we u volledig. Schrijf u in voor een gratis lezing of plan vandaag nog uw gratis adviesgesprek. Zo weet u zeker dat u alles op orde heeft voor de toekomst – voor uzelf én voor uw naasten.
Een goed testament en levenstestament geeft uw familie rust.
Meer dan 300.000 anderen gingen u voor
Meer weten over testamenten?
Volg onze gratis lezing
Hulp nodig bij uw testament?