Erfbelasting bij wettelijke verdeling
Laatst bijgewerkt: 14-08-2025
In dit artikel:
- 1. Vaststellen van de erfdelen
- 2. Wat is de wettelijke verdeling?
- 3. Hoeveel korting op erfbelasting?
- 4. Vrijstellingen erfbelasting 2025
- 5. Tarieven erfbelasting 2025
- 6. Wie betaalt de erfbelasting en wanneer?
- 7. De renteteller op papieren vorderingen
- 8. Voorkom nare verrassingen
- Veelgestelde vragen over erfbelasting
Wanneer er geen (afwijkend) testament is, regelt de wet automatisch hoe de nalatenschap wordt verdeeld. Dat heet de wettelijke verdeling. De langstlevende partner krijgt alle bezittingen en schulden op zijn of haar naam. De kinderen krijgen geen geld in handen, maar wel een schuld-op-papier (een “tegoedbon”) ter waarde van hun erfdeel. Die mogen zij pas opeisen als ook de partner overlijdt. Hieronder leest u stap voor stap hoe de erfbelasting dan wordt berekend.
1. Vaststellen van de erfdelen
Voorbeeld 2025
- Gezamenlijke woning (WOZ) € 500.000
- Hypotheek € 200.000
- Spaar- en beleggingsrekening € 50.000
Het gezamenlijke vermogen is € 350.000. Omdat echtgenoten in gemeenschap van goederen getrouwd waren, valt de helft daarvan (€ 175.000) in de erfenis. Bij drie kinderen zijn er vier “delen” (partner + 3 kinderen), dus elk deel is € 43.750. In de praktijk krijgt de partner de hele € 175.000; elk kind heeft nu een vordering van € 43.750 op zijn ouder.
In heldere taal:Het kindsdeel zit dus in de overwaarde van het huis en het spaargeld, maar staat voorlopig “op de bank van papa of mama”.
2. Wat is de wettelijke verdeling precies?
Wanneer er geen bijzonder testament is, bepaalt de wet dat:
- U als partner alle bezittingen en schulden erft.
- De kinderen niets in handen krijgen, maar een geldvordering op u.
- Die vordering pas opeisbaar wordt als u overlijdt, failliet gaat of hertrouwt.
Met andere woorden: de kinderen moeten nu al belasting betalen over iets wat ze pas later krijgen. De Belastingdienst beschrijft dit uitgebreid in haar informatie over de wettelijke verdeling.
3. Hoeveel korting op erfbelasting krijgen de kinderen?
De Belastingdienst kijkt niet naar het volle bedrag van de vordering, maar verlaagt het omdat de kinderen vaak jaren moeten wachten op uitbetaling. Volledige belasting daarover nú al betalen zou oneerlijk zijn. Hoe jonger de partner, hoe langer die wachttijd – en hoe groter de korting. De langstlevende ouder heeft een voordeel omdat de vordering niet direct wordt uitbetaald en dus het geld kan gebruiken. Bijvoorbeeld door het op de bank te zetten en rente te ontvangen.
Het bedrag dat de kinderen aan korting krijgen wordt opgeteld bij de erfenis van de ouder. Maar die heeft een veel hogere vrijstelling voor erfbelasting.
De korting wordt berekend met de onderstaande leeftijdstabel (óók wel ‘factor-tabel’) uit de wet.
| Leeftijd partner op datum overlijden | Korting-factor | % waarover het kind belasting betaalt* |
|---|---|---|
| < 20 jaar | 16 | 4 % |
| 20 – 29 jr | 15 | 10 % |
| 30 – 39 jr | 14 | 16 % |
| 40 – 49 jr | 13 | 22 % |
| 50 – 54 jr | 12 | 28 % |
| 55 – 59 jr | 11 | 34 % |
| 60 – 64 jr | 10 | 40 % |
| 65 – 69 jr | 8 | 52 % |
| 70 – 74 jr | 7 | 58 % |
| 75 – 79 jr | 5 | 70 % |
| 80 – 84 jr | 4 | 76 % |
| 85 – 89 jr | 3 | 82 % |
| ≥ 90 jr | 2 | 88 % |
*Het kind betaalt erfbelasting over het hierboven genoemde percentage van zijn vordering. De rest telt als voordeel voor de partner.
Toegepast op ons voorbeeld:
Stel dat de partner 72 jaar is (factor 7). Per kind wordt 58 % van € 43.750 = € 25.375 meegenomen in de belastingberekening; € 18.375 verschuift naar het “deel” van de partner.
4. Vrijstellingen erfbelasting 2025
| Erfgenaam | Vrijstelling 2025 |
|---|---|
| Partner | € 804.698 |
| Kind | € 25.490 |
*Het maximum hangt af van het nabestaandenpensioen; bij weinig pensioen geldt de bodem van € 207.886.
In ons voorbeeld valt elk kind onder zijn vrijstelling, dus geen belasting.
De partner blijft dankzij de royale vrijstelling óók buiten schot.
Liever een rekentool gebruiken? Ga dan naar Erfbelasting – complete gids en calculator en vul hier de bedragen na toepassing van de korting in!
5. Tarieven erfbelasting 2025
Als er toch nog iets overblijft gelden de onderstaande tarieven:
| Belastingschijf | Tot € 154.497 | Boven € 154.497 |
|---|---|---|
| Partner & kinderen | 10 % | 20 % |
Wat betekenen deze schijven in praktijk?
• Blijft het belaste bedrag voor een erfgenaam onder € 154.497, dan betaalt die maximaal 10 %.
• Alles boven € 154.497 valt in de tweede schijf en wordt voor dat extra deel met 20 % belast.
• De schijfgrens wordt jaarlijks geïndexeerd – bij grotere vermogens kan dus relatief snel 20 % verschuldigd zijn.
Rekenvoorbeeld 2 – als er tóch belasting verschuldigd is
Stel dat na aftrek van de vrijstellingen bij een kind nog € 35.000 belast is. Dat valt geheel in schijf 1: € 35.000 × 10 % = € 3.500 erfbelasting.
Heeft de partner (na vrijstelling) nog € 200.000 belast, dan geldt:
• Eerste € 154.497 × 10 % = € 15.449,70
• Resterend € 45.503 × 20 % = € 9.100,60
Totaal partner: € 24.550,30 erfbelasting.
Liever een rekentool gebruiken? Ga dan naar Erfbelasting – complete gids en calculator en vul hier de bedragen na toepassing van de korting in!
Tip: Met een goed testament is het vaak mogelijk – bijvoorbeeld via schenken op papier of het opnemen van een tweetrapsmaking – om hele of gedeeltelijke overstap naar de 20 %-schijf te vermijden.
6. Wie betaalt de erfbelasting en wanneer?
De Belastingdienst verwacht de aangifte en betaling binnen zes maanden na het overlijden. U kunt eenmalig uitstel vragen; krijgt u dat gehonoreerd, dan komt er belastingrente bij (momenteel 6 % op jaarbasis).
Gebruikelijke werkwijze in een gezin
- De partner dient de gezamenlijke aangifte in.
- Hij/zij betaalt de totale aanslag (ook het deel voor de kinderen) uit de erfenis of eigen middelen.
- Het betaalde bedrag wordt vervolgens afgetrokken van de papieren schuld aan de kinderen. Zo staat direct zwart-op-wit dat ieder al “zijn deel” heeft bijgedragen.
Mag je het anders doen?
Ja. Kinderen kunnen hun aandeel ook zelf overmaken of later terugbetalen aan de partner. Let dan wel op duidelijke schriftelijke vastlegging (bijvoorbeeld een schuldbekentenis) om ruzie of dubbele belastingrente te voorkomen.
7. De renteteller op papieren vorderingen – wat levert dat op?
In de wettelijke verdeling hoeft over de vordering van een kind in principe geen rente te worden bijgeschreven. Maar u kúnt in een testament bepalen dat er wél rente gaat “tikken”. Dat heet de renteclausule of renteteller.
| Zonder rente | Met rente (bijv. 6 %) |
|---|---|
| Vordering blijft nominaal gelijk. Partner houdt meer vermogen op naam. | Vordering groeit jaarlijks. Partnervermogen daalt geleidelijk. |
| Meer belasting bij overlijden partner. | Lagere nalatenschap partner → minder erfbelasting op tweede overlijden. |
Waarom kan rente gunstig zijn?
- De partner betaalt jaarlijks niets; de rente wordt “bijgeschreven” op de schuld.
- Doordat de schuld groeit, krimpt het vermogen van de partner op papier. Bij het tweede overlijden is er dus minder waarover erfbelasting verschuldigd is.
- De kinderen betalen bij het eerste overlijden wel ietsje meer belasting, maar profiteren doorgaans dubbel op termijn.
Hoe hoog moet de rente zijn?
Meestal kiest men een vast percentage (bijvoorbeeld 6 %) of koppelt men het aan de wettelijke rente. Te hoog kan onbedoeld onredelijk worden voor de partner; te laag mist juist het fiscale voordeel. Een advies op maat is daarom essentieel.
Belangrijk: bestaat er geen testament of renteclausule, dan begint er geen renteteller. De keuze moet dus vooraf notarieel worden vastgelegd.
8. Voorkom nare verrassingen
- Inventariseer alle bezittingen en schulden.
- Verdeel de erfenis in gelijke porties (partner + kinderen).
- Pas de leeftijdstabel toe voor de wacht-korting.
- Trek de vrijstellingen af – vaak blijft er dan niets belast.
- Check de schijven; overschot kan in 20 % vallen.
- Regel de betaling binnen 6 maanden én leg vast wie wat heeft betaald.
- Overweeg een renteclausule om belasting op het tweede overlijden sterk te verminderen.
Een heldere laatste wil – inclusief slimme rente- of verdelingsafspraken – maakt het verschil tussen minimaal en maximaal erfbelasting.
De specialisten van Erfrechtplan leggen u in begrijpelijke taal uit welke keuzes in úw situatie het meeste opleveren en verzorgen het complete testament.
Neem vandaag nog vrijblijvend contact op en ontdek hoeveel erfbelasting u – én uw nabestaanden – kunnen besparen!
Veelgestelde vragen over erfbelasting
- Wanneer moet u erfbelasting betalen bij de wettelijke verdeling?
U moet binnen enkele maanden na het overlijden erfbelasting betalen bij de wettelijke verdeling. Hoewel de kinderen hun geld pas later ontvangen, eist de Belastingdienst dat de erfbelasting over hun “papieren” kindsdeel al meteen wordt afgerekend.
- Hoe berekent u erfbelasting over het kindsdeel bij wettelijke verdeling?
U berekent de erfbelasting over het kindsdeel in vier stappen: (1) bruto kindsdeel vaststellen, (2) de leeftijdsfactor kiezen, (3) het kindsdeel contant maken en (4) de vrijstelling aftrekken en het tarief toepassen. Zo komt u bij de daadwerkelijke erfbelasting.
- Wat is de contante waarde bij erfbelasting en waarom gebruikt de Belastingdienst die?
De contante waarde bij erfbelasting is de “vandaag-waarde” van de toekomstige vordering van het kind. De Belastingdienst gebruikt de contante waarde om te voorkomen dat er nú erfbelasting wordt geheven over geld dat het kind pas jaren later ontvangt.
- Welke factor gebruikt u om het kindsdeel contant te maken voor erfbelasting?
De factor die u gebruikt om het kindsdeel contant te maken voor erfbelasting hangt af van uw leeftijd op de overlijdensdatum van uw partner. Hoe hoger uw leeftijd, hoe lager de factor en hoe minder erfbelasting het kind betaalt.
- Moet u nog erfbelasting betalen als de contante waarde onder de vrijstelling blijft?
Als de contante waarde onder de vrijstelling blijft, hoeft u geen erfbelasting te betalen. Blijft het belastbare bedrag na contant maken lager dan de jaarlijkse vrijstelling voor kinderen, dan is de erfbelasting automatisch € 0.
- Heeft de afgesproken rente invloed op de erfbelasting bij wettelijke verdeling?
De afgesproken rente heeft invloed op de erfbelasting bij wettelijke verdeling omdat een hogere rente de vordering sneller laat groeien; daardoor stijgt de contante waarde en dus ook de te betalen erfbelasting.