Hoe werkt een testament?
Laatst bijgewerkt: 14-08-2025
In dit artikel:
- Wat is een testament?
- Wat regelt u met een testament?
- Wat als u géén testament heeft?
- Waarom is een testament opstellen verstandig?
- Is een levenstestament hetzelfde als een testament?
- Wat kost een testament opstellen?
- Hoe werkt het opstellen van een testament?
- Voorbeeld in de praktijk
- Wilt u het goed regelen?
- Veelgestelde vragen over testament
Wat is een testament?
De basis helder uitgelegd
In een testament legt u vast wat er met uw nalatenschap gebeurt na uw overlijden. Wie erft wat? Wie regelt de praktische zaken? En hoe voorkomt u dat uw dierbaren in onzekerheid of onenigheid achterblijven? Oftewel, een testament is geen document voor later, maar het is juist een document waarmee u vandaag duidelijkheid schept voor de toekomst.
In dit artikel leggen we helder uit wat een testament is, waarom het voor veel mensen verstandig is om er één op te stellen en hoe u dat op een zorgvuldige manier doet. Zodat u de regie houdt, ook als u er zelf niet meer bent
Liever uitleg van mens tot mens?
Volg een gratis testament-lezing
Wat regelt u met een testament?
In een testament bepaalt u zelf wie uw erfgenamen zijn. Dat kunnen uw (klein)kinderen zijn, maar ook uw partner, stiefkind, een goede vriend of een goed doel. U kunt daarnaast vastleggen wie uw nalatenschap afwikkelt – de zogeheten executeur – en of u bijzondere wensen heeft: bijvoorbeeld het opnemen van een legaat, een uitsluitingsclausule, of het benoemen van een voogd voor een minderjarig kind.
Een testament is dus maatwerk. U zorgt ervoor dat uw nalatenschap past bij uw persoonlijke situatie. En misschien nog belangrijker: dat uw wensen daadwerkelijk worden uitgevoerd.
Meer weten over de mogelijkheden? Vind een testament-lezing in uw buurt
Wat als u géén testament heeft?
Als u geen testament opstelt, geldt automatisch het wettelijk erfrecht. De wet bepaalt dan wie uw erfgenamen zijn en hoe uw nalatenschap wordt verdeeld. In de praktijk betekent dit meestal dat uw echtgenoot of geregistreerd partner samen met uw kinderen erft. De kinderen krijgen die erfenis overigens niet meteen, maar krijgen slechts een geldvordering ter grootte van hun erfdeel. Ze ontvangen dus niets direct in handen.
Let op: woont u samen zonder registratie? Dan erft uw partner helemaal niets.
Hoewel dit wettelijk vangnet in eerste instantie logisch klinkt, laat het vaak wensen open. Want zonder testament kunt u belangrijke zaken niet regelen, zoals het beschermen van uw partner tegen erfbelasting of financieel risico, het uitsluiten van bepaalde erfgenamen of het opnemen van mensen buiten de familie, zoals stiefkinderen. Dat zijn slechts een aantal voorbeelden, meer informatie over automatische gevolgen als u geen testament heeft vindt u in ons artikel: Wat gebeurt er als u overlijdt zonder testament?
Waarom is een testament opstellen verstandig?
Een testament voorkomt financiële verrassingen én onduidelijkheid. Onduidelijkheid is precies wat u niet wilt nalaten. Een testament voorkomt discussies, juridische procedures of ongelijkheid tussen erfgenamen. Zeker bij samengestelde gezinnen, familieconflicten of grotere vermogens biedt een testament houvast. Daarnaast kunt u met een testament ook financiële voordelen creëren.
U kunt erfbelasting beperken, uw partner beschermen met een opvullegaat of het vermogen op zo’n manier verdelen dat er geen onnodige kosten ontstaan bij opname in een zorginstelling (de zogeheten WLZ-clausule, voorheen AWBZ-clausule).
Ook wanneer u iemand wilt onterven, bijvoorbeeld een kind met wie u al jaren geen contact meer heeft, is een testament noodzakelijk. Meer daarover leest u hier in ons artikel: Een kind onterven, hoe doet u dat?
Is een levenstestament hetzelfde als een testament?
Nee. Een testament regelt wat er ná uw overlijden gebeurt. Een levenstestament is juist bedoeld voor situaties waarin u nog leeft, maar tijdelijk of blijvend uw eigen beslissingen niet meer kunt nemen. Denk aan ziekte, een ongeluk of beginnende dementie. In een levenstestament legt u bijvoorbeeld vast wie namens u mag handelen, welke medische behandelingen u wel of niet wilt, en hoe uw financiën beheerd moeten worden. Veel mensen kiezen ervoor om beide documenten op te stellen: een testament én een levenstestament. Zo bent u op alle scenario’s voorbereid.
Wat kost een testament opstellen?
De kosten van het opstellen van een testament zijn afhankelijk van uw situatie. Een eenvoudig testament is vaak goedkoper dan een testament met meerdere clausules of specifieke wensen. Ook de tarieven verschillen per regio en per notaris. Het is daarom moeilijk om concrete prijzen te noemen. Wat we wel kunnen doen, is u goed informeren over wat u nodig heeft en u een idee geven van welke kosten daarbij horen. Dat begint altijd met een gratis lezing of een vrijblijvend adviesgesprek.
Leest u zich liever eerst verder in? U vindt meer informatie in ons artikel: wat kost een testament opstellen?
Hoe werkt het opstellen van een testament in de praktijk?
Het opstellen van een testament gebeurt altijd bij een notaris. Maar voordat u daarheen gaat, is het goed om uzelf goed in te lezen. Eigenlijk kunt het voor het opstellen van een testament in de praktijk het beste vijf stappen doorlopen.
| Stap | Toelichting |
|---|---|
| 1. Oriënteer u op de mogelijkheden | Lees uzelf in. Of kies ervoor om een gratis lezing te volgen over het opstellen van een testament. |
| 2. Bespreek uw situatie met een specialist | Plan een vrijblijvend gesprek met een erfrechtspecialist waarmee u uw wensen in kaart brengt. |
| 3. Laat uw testament opstellen bij de notaris | De erfrechtspecialist regelt alles voor u met de notaris. U hoeft alleen te ondertekenen. |
| 4. Voeg eventueel een toelichting toe | Een korte, zakelijke toelichting (bijvoorbeeld in een codicil) kan misverstanden en conflicten helpen voorkomen. Dit hoeft niet in het testament zelf te staan. |
| 5. Informeer een vertrouwenspersoon | Bespreek uw keuzes met uw partner, kinderen of een ander vertrouwenspersoon voor duidelijkheid achteraf. |
Voorbeeld in de praktijk: de familie Vermeer
De heer en mevrouw Vermeer zijn begin zeventig en wonen samen in een koophuis. Ze dachten dat alles goed geregeld was, totdat ze van vrienden hoorden dat dit lang niet altijd per se zo is. Ze besloten om een lezing van Erfrechtplan bij te wonen en kwamen er daardoor achter dat hun stiefkinderen bij overlijden niets zouden erven. Ook bleken ze veel vermogen te hebben zonder dat ze zich dat realiseerden. Een testament zou ze opties geven om flink te besparen op erfbelasting.
Na overleg met een erfrechtspecialist lieten ze een testament opstellen. Daarin werden de stiefkinderen expliciet opgenomen als erfgenamen. Ook werd een opvullegaat toegevoegd, waarmee erfbelasting beperkt wordt en de langstlevende partner financieel beschermd blijft.
“Het gaf ons veel rust. We weten nu zeker dat het goed geregeld is, voor ons én voor de kinderen.”
– Mevrouw Vermeer (71)
Wilt u het goed regelen? Begin met betrouwbare uitleg
Een testament opstellen is geen dagelijkse bezigheid. Maar het is wel iets dat u nu kunt doen om later problemen te voorkomen. Bij Erfrechtplan begeleiden we u stap voor stap. Van duidelijke uitleg tot een persoonlijk gesprek met een specialist bij u in de buurt.
- Is een testament verplicht?
Nee, zonder testament geldt automatisch het wettelijk erfrecht. Er ligt dus bij wet al een erfregeling vast, maar dat sluit lang niet altijd aan bij uw situatie of wensen.
- Moet ik naar de notaris voor een testament?
Ja. Alleen een testament dat via de notaris is opgesteld, is rechtsgeldig.
- Moet ik al mijn wensen met een notaris bespreken?
Nee. U moet naar de notaris om uw uiteindelijke wensen vast te leggen. U kunt uw wensen eerst bespreken met een adviseur, waarna u bij de notaris uw uiteindelijke wensen vastlegt. Adviseurs van Erfrechtplan staan altijd voor u klaar voor een persoonlijk advies.
- Kan ik mijn testament later aanpassen?
Ja. Zolang u leeft en wilsbekwaam bent, kunt u het op elk moment aanpassen of herroepen.
- Wat gebeurt er met mijn stiefkinderen?
Zij erven alleen als u ze expliciet opneemt in uw testament. Anders vallen zij erbuiten en erven ze niks. In het geval van stiefkinderen is een testament opstellen dus heel belangrijk.
- Hoe lang is een testament geldig?
Een testament blijft na opstelling voor altijd geldig, tenzij u het testament zelf wijzigt of herroept. Uw wensen kunnen door de jaren heen veranderen, dus is het verstandig om het iedere vijf jaar opnieuw te bekijken.