Hoe werkt een testament binnen het Nederlandse erfrecht?

Veel mensen vragen zich af hoe een testament binnen het Nederlandse recht tot stand komt en welke regels daarbij horen. Het wettelijke erfrecht bepaalt automatisch wie uw erfgenamen zijn als u géén testament heeft. Maar is dat wel altijd passend bij uw persoonlijke situatie? Wanneer u wilt afwijken van deze standaardregels – bijvoorbeeld omdat u ongetrouwd samenwoont of een samengesteld gezin heeft – is een testament onmisbaar.

In dit artikel leest u hoe het Nederlandse erfrecht is ingericht, hoe het wettelijk erfrecht in grote lijnen werkt en waarom een testament een waardevolle aanvulling kan zijn. Ook ontdekt u hoe u hiermee erfbelasting kunt beperken en hoe uw eigen bijdrage in een zorginstelling mogelijk kan worden beïnvloed.

De basis van een testament en het wettelijk erfrecht

Hoe werkt het wettelijk erfrecht?

• Partner en kinderen: Bent u getrouwd of heeft u een geregistreerd partnerschap en (eventueel) kinderen? Dan wordt volgens de “wettelijke verdeling” de nalatenschap in eerste instantie toegewezen aan de langstlevende partner. De kinderen krijgen wel recht op een erfdeel, maar dat is dan een geldvordering op de langstlevende ouder die pas opeisbaar is als die ouder overlijdt of failliet gaat.
• Geen echtgenoot/partner: Wanneer u niet gehuwd bent en geen geregistreerd partnerschap heeft, maar wel kinderen, dan erven de kinderen elk een gelijk deel. Als er geen kinderen zijn, kan de erfenis doorlopen naar ouders, broers en zussen, of verdere familieleden.
• Samenwonenden: Ongehuwd samenwonenden hebben géén automatische erfgenamenstatus. Zonder testament erft u dus niet van elkaar, wat tot onaangename verrassingen kan leiden als één van beide partners overlijdt.

Wanneer is een testament noodzakelijk?

Het wettelijk erfrecht kan in sommige gevallen prima aansluiten op uw wensen, maar vaak wilt u bepaalde zaken zelf regelen.

• Ongehuwd samenwonen: U bent niet automatisch erfgenaam. Met een testament kunt u elkaar toch tot erfgenaam benoemen.
• Samengesteld gezin: Wilt u uw stiefkinderen laten erven of juist een bepaalde verdeling maken? Dat kan alleen via een testament.
• Erfbelasting en zorgbijdrage: Een testament kan helpen de erfbelasting te beperken en kan bovendien invloed hebben op de hoogte van uw eigen bijdrage in een zorginstelling.

Notariële akte

Een testament is in Nederland pas rechtsgeldig als een notaris het heeft opgesteld en ondertekend. De akte wordt geregistreerd in het Centraal Testamentenregister.

Wijzigingen en herroeping

Zolang u wilsbekwaam bent, kunt u uw testament op elk moment wijzigen of intrekken. Hiervoor gaat u opnieuw naar de notaris.

Fiscale voordelen

Door gebruik te maken van bepaalde testamentaire clausules (bijvoorbeeld een tweetrapsmaking of een uitsluitingsclausule) kunt u de erfbelasting vaak aanzienlijk beperken. Ook kunt u de structuur van uw nalatenschap zo vormgeven dat de eigen bijdrage voor een zorginstelling verlaagd kan worden.

Praktijksituatie: Testament en de wettelijke verdeling

Stel, u bent getrouwd en heeft twee kinderen. Als u overlijdt zonder testament, geldt de wettelijke verdeling: uw partner erft alles en de kinderen krijgen een “vordering” op hun ouder ter waarde van hun erfdeel. Ze kunnen dit pas opeisen als de ouder overlijdt of failliet gaat. Misschien vindt u dit prima. Maar als u bijvoorbeeld bepaalde goederen (zoals een vakantiehuis) apart aan uw kinderen wilt nalaten, is een testament noodzakelijk.

Bent u juist ongetrouwd en woont u samen? Dan erft uw partner zonder testament níet automatisch mee. Wilt u dat uw partner goed verzorgd achterblijft, dan moet u dit regelen via een testament.

Daarnaast kan het voor de fiscale kant interessant zijn om een testament zo in te richten dat de erfbelasting wordt verlaagd. Ook kunt u voorkomen dat vermogen (of een deel daarvan) later meetelt voor uw eigen bijdrage als u in een zorginstelling terechtkomt.

Uw volgende stap

Het wettelijk erfrecht biedt een basisverdeling, maar een testament kan onmisbaar zijn om uw persoonlijke situatie goed te regelen – zeker als u afwijkt van de standaard gezinssituatie, fiscale voordelen wilt benutten of uw eigen bijdrage in de zorg laag wilt houden.

Bent u benieuwd naar de beste aanpak voor uw testament?

1. Schrijf u in voor een gratis (online) lezing over testamenten en erfrecht.
2. Vraag een gratis adviesgesprek aan bij u thuis en bespreek uw persoonlijke wensen met een adviseur van Erfrechtplan.
3. Wij begeleiden u graag bij het opstellen van uw testament bij de notaris.

Waarom uw testament regelen met Erfrechtplan?

Erfrechtplan maakt het regelen van uw testament eenvoudiger, ook als u niet helemaal thuis bent in de regels van het Nederlandse erfrecht:

1. Heldere, grafische uitleg – Onze adviseurs zetten de wettelijke verdeling uiteen met duidelijke voorbeelden en schema’s. Zo ziet u meteen of die standaardregels passen bij uw situatie.
2. Gratis thuisadvies – Wij komen vrijblijvend bij u thuis om uw persoonlijke vragen rond erfrecht, erfbelasting en zorgbijdrage te bespreken. Geen reiskosten of onpersoonlijke telefonische gesprekken.
3. Samenwerking met notarissen – Dankzij een groot netwerk van notarissen betaalt u meestal niet meer dan wanneer u zélf een notaris benadert. Sterker nog, vaak bent u voordeliger uit.
4. Alle tijd – U krijgt de tijd om na te denken en uw opties te bespreken. Wij begeleiden u op een rustige, professionele manier en laten de keuzes volledig aan u.

Veelgestelde vragen over Nederlands erfrecht