Alles wat u moet weten over een testament

Wat is een testament?

Een testament is een notariële akte waarin u vastlegt wat er met uw nalatenschap gebeurt na uw overlijden. U kunt erfgenamen benoemen, specifieke goederen of bedragen legateren, voorwaarden opnemen en voogdij voor minderjarige kinderen regelen. Wilt u de basis rustig nalezen? Bekijk het artikel “Wat is een testament?”.

Verschil met wettelijk erfrecht

Zonder testament geldt het wettelijk erfrecht. De wet wijst dan uw erfgenamen aan en verdeelt uw vermogen volgens vaste groepen en regels. Dat lijkt handig, maar pakt in de praktijk geregeld ongunstig uit—zeker als u samenwoont, een samengesteld gezin heeft of stiefkinderen wilt beschermen. Met een testament wijkt u gericht af en legt u uw eigen keuzes vast. Lees een heldere vergelijking in “Verschil tussen testament en wettelijk erfrecht”.

Waarom een testament onmisbaar is

Een testament geeft rust en regie. U bepaalt zelf wie erft, hoe en wanneer. U voorkomt familieruzies door duidelijk te zijn over verdeling en wensen, en u creëert fiscale voordelen door slimme clausules op te nemen (bijvoorbeeld om erfbelasting te spreiden of uit te stellen). Bovendien kunt u kwetsbare nabestaanden extra beschermen—denk aan een partner met lagere inkomsten, of kinderen die nog niet met geld kunnen omgaan.

Praktijkproblemen zonder testament

Zonder testament kunnen in samengestelde gezinnen stiefkinderen buitenspel staan, terwijl u juist voor hen wilde zorgen. Ook kan een nieuwe partner alles erven terwijl kinderen uit een eerdere relatie pas later (of zelfs minder) krijgen. En persoonlijke spullen—met grote emotionele waarde—worden zonder duidelijke aanwijzingen soms oneerlijk verdeeld. Dit leidt onnodig vaak tot pijnlijke conflicten die u met een paar zinnen in uw testament had kunnen voorkomen.

Wilt u begrijpen wat dit concreet voor u betekent?

Schrijf u in voor onze online lezing of bezoek een lezing op locatie. Beide zijn gratis en geven snel helderheid: online lezing en lezing op locatie

Wie kan een testament maken?

Iedereen van 16 jaar of ouder die wilsbekwaam is (dus de gevolgen van keuzes kan overzien), kan een testament laten opstellen. De notaris beoordeelt uw wilsbekwaamheid en zorgt voor een correcte vastlegging. Twijfelt u of u bepaalde wensen juridisch goed kunt regelen? Laat u dan vooraf adviseren zodat het document sluitend is.

De rol van de notaris

Een testament is alleen rechtsgeldig wanneer het door een notaris wordt vastgelegd en gepassseerd (ondertekend). De notaris controleert uw identiteit, bespreekt de juridische gevolgen, toetst de haalbaarheid van uw wensen en zorgt voor registratie. Bovendien wordt vastgelegd of er aanvullende documenten nodig zijn (bijvoorbeeld bij internationale situaties of ondernemingsvermogen). Zo weet u zeker dat uw testament standhoudt.

Soorten testamenten

Afhankelijk van uw situatie past de notaris maatwerk toe. Drie veelgebruikte varianten:

Langstlevende testament

Hiermee erft de langstlevende partner in eerste instantie de hele nalatenschap. Kinderen krijgen een vordering die pas opeisbaar is bij overlijden van de langstlevende. Dat geeft financiële rust en continuïteit, bijvoorbeeld voor woonlasten. In het testament kunnen bovendien bepalingen worden opgenomen om erfbelasting te spreiden of uit te stellen.

Tweetrapstestament

Bij een tweetrapsmaking wijst u eerst de partner aan als erfgenaam en daarna (bij het tweede overlijden) de kinderen of kleinkinderen. Dit kan ongewenste verschuivingen van vermogen beperken en dubbele heffing verminderen. Zeker wanneer u vermogen wilt binnen de familie houden, is dit vaak een elegante oplossing die misverstanden voorkomt en de belastingdruk optimaliseert.

Testament en levenstestament: verschillen en samenhang

Een testament werkt ná uw overlijden; een levenstestament geldt tijdens uw leven bij (tijdelijke) wilsonbekwaamheid. Daarin wijst u bijvoorbeeld een financieel of medisch gevolmachtigde aan. Samen vormen ze een sluitend geheel: het levenstestament regelt wie handelt als u dat niet kunt, het testament regelt alles daarna. Zie “Verschil tussen een testament en een levenstestament” voor de volledige uitleg.

Wat regelt u concreet in uw testament?

• Erfgenamen en verdeling: wie erft wat, en in welke verhouding.
• Legaten: specifieke goederen of bedragen toewijzen, bijvoorbeeld een ring aan een kleindochter.
• Voogdij: een voogd voor minderjarige kinderen aanwijzen.
• Uitsluitingsclausule: voorkomen dat erfenissen in een gemeenschap van goederen vallen.
• Executeur: iemand aanstellen die uw nalatenschap afwikkelt.
• Voorwaarden: bijvoorbeeld leeftijdsvoorwaarden of bewind voor jonge erfgenamen.

Onterven en legitieme portie

U mag een kind onterven, maar kinderen behouden recht op hun legitieme portie (een wettelijk minimum). Het onterfde kind moet hier zelf een beroep op doen en ontvangt geen goederen, maar een geldvordering. Slimme testamentaire formuleringen kunnen escalatie voorkomen, bijvoorbeeld door heldere motiveringen en een goed bewind bij minderjarige of kwetsbare erfgenamen.

Codicil en bijzondere wensen

Een codicil (eigenhandig geschreven en ondertekend) is geschikt voor persoonlijke spullen zoals sieraden of meubels. Voor geld, huizen en aandelen is altijd een notariële akte nodig. Een codicil is dus een aanvulling, geen vervanging. Wees concreet, voorkom tegenstrijdigheden met uw testament en bewaar het codicil op een vindbare plek.

Kosten van een testament

De prijs hangt af van complexiteit, regio en de tijd die de notaris besteedt. Eenvoudige testamenten beginnen vaak enkele honderden euro’s, maatwerk (bijv. samengestelde gezinnen, tweetrapsmaking, specifieke fiscale clausules) kost meer. Kijk minder naar de laagste prijs en meer naar de kwaliteit van het advies. Wilt u een beeld van de factoren? Lees “Wat kost een testament opstellen?”.

Stappenplan: zo stelt u een testament op

1. Oriëntatie en doelen: wat wilt u bereiken (bescherming partner, rust in familie, belastingoptimalisatie)?
2. Inventarisatie: gezinssituatie, vermogen, wensen rond bewind/voogdij, goede doelen.
3. Adviesgesprek(ken): bespreek scenario’s en kies de best passende clausules.
4. Concept en check: controleer formuleringen, namen, percentages en voorwaarden.
5. Passeren bij de notaris: ondertekening en registratie, zodat alles rechtsgeldig is.
6. Bewaren en communiceren: laat uw naasten weten dát u iets geregeld heeft (details hoeft u niet te delen).

Zelf een testament opstellen?

Een document zonder notaris is doorgaans niet rechtsgeldig en kan grote schade veroorzaken—juridisch én emotioneel. Online templates missen vaak maatwerk en leiden tot onbedoelde uitkomsten. Een nuttige verdiepingsbron is het blog “Zelf een testament opstellen: kan dat?” (met uitleg over risico’s en alternatieven).

Heeft u direct behoefte aan persoonlijk advies?

Plan een gratis en vrijblijvende afspraak met een erfrechtspecialist. Wij bereiden alles voor en begeleiden u naar de notaris: afspraak maken.

Veelgemaakte fouten en valkuilen

• Niets regelen in samengestelde gezinnen: stiefkinderen erven niet automatisch.
• Geen actualisatie: na scheiding, hertrouwen of verkoop van een woning blijft een oud testament vaak “scheef”.
• Onduidelijke legaten: te vage omschrijvingen geven ruzie.
• Geen executeur: zonder regisseur duurt afwikkeling langer.
• Alleen een codicil gebruiken: dat is te beperkt voor de meeste wensen.

Testament aanpassen of wijzigen

Uw testament is geen statisch document. Bij belangrijke life events (samenwonen, huwelijk, scheiding, geboorte kleinkind, verkoop bedrijf, erfenis ontvangen) checkt u of alles nog klopt. Ook fiscale regels wijzigen. Updaten is eenvoudig: u maakt een nieuw testament en herroept het oude. Meer weten? Zie “Kan ik mijn testament aanpassen of wijzigen?”.

Overlijden zonder testament

Zonder testament geldt de wettelijke verdeling. In veel gevallen erft de langstlevende partner de hele nalatenschap en krijgen kinderen een niet-opeisbare vordering. Dat kan in de praktijk nadelen opleveren, bijvoorbeeld wanneer u samenwoont zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap, of wanneer er stiefkinderen zijn. Een toelichting vindt u in “Erfenis zonder testament”.

Conclusie over testament: duidelijkheid en rust

Een goed opgesteld testament geeft rust, zekerheid en financiële efficiëntie. U voorkomt misverstanden, beschermt partner en (stief)kinderen, en benut fiscale kansen. Bij Erfrechtplan krijgt u begrijpelijk advies, maatwerkvoorstellen en begeleiding tot bij de notaris. We bieden gratis online lezingen en lezingen op locatie voor oriëntatie, en een thuisafspraak is mogelijk wanneer u persoonlijk, discreet en in alle rust alles wilt regelen:

• Online lezing: https://www.erfrechtplan.nl/online-lezing/
• Lezing op locatie: https://www.erfrechtplan.nl/lezingen-op-locatie/
• Afspraak maken: https://www.erfrechtplan.nl/afspraak-maken/