Hoe verhoudt een testament zich tot het wettelijke erfrecht?

Waarom deze vraag belangrijk is

Veel mensen weten niet precies wat er gebeurt als ze komen te overlijden zonder testament. Dan geldt het wettelijke erfrecht. Maar als u wél een testament opstelt, kunt u van die wet afwijken. In dit artikel ontdekt u hoe een testament en het wettelijke erfrecht zich tot elkaar verhouden en wat dat concreet betekent voor uw nalatenschap.

Wettelijk erfrecht versus een testament

Het Nederlandse wettelijke erfrecht in een notendop

• Versterferfrecht
  Als u geen testament heeft, bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn. Uw echtgenoot of geregistreerd partner en kinderen staan voorop, daarna (indien van toepassing) ouders, broers/zussen, enzovoort.
• Langstlevende echtgenoot en kinderen
  Sinds 2003 is de wet zo ingericht dat de echtgenoot of echtgenote de nalatenschap eerst krijgt en kinderen hun erfdeel pas kunnen opeisen bij het overlijden van die langstlevende. Dit heet de wettelijke verdeling.
• Automatisch, maar niet altijd passend
  Voor standaardgezinnen werkt dit redelijk goed, maar als uw situatie afwijkt (samenlevingscontract, stiefkinderen, tweede huwelijk, bedrijf) kan dit tot ongewenste uitkomsten leiden.
• Geen mogelijkheden om belasting te besparen
  Erfgenamen betalen na uw overlijden erfbelasting. Zonder testament kunt u de hoogte en het moment van betalen niet beïnvloeden.

Hoe een testament maatwerk mogelijk maakt

• Afwijking van de standaard
  In een testament kunt u specifiek regelen wie welke delen van de erfenis krijgt. Wilt u een neef, nicht of goed doel iets nalaten? Dan kan dat alleen met een testament.
• Onterving en legitieme portie
  Kinderen houden altijd recht op een legitieme portie (de helft van hun normale erfdeel), zelfs als u hen onterft. Dit kan echter wel de mate van invloed van uw kinderen beperken.
• Executeur en bewind
  Via een testament wijst u een executeur aan die uw nalatenschap afhandelt. Ook kunt u bewind instellen over bepaalde erfdelen, bijvoorbeeld als u minderjarige (klein)kinderen heeft.

Waar ligt de grens van uw keuzevrijheid?

• Wettelijke beperkingen
  Bepaalde plichten, zoals de legitieme portie van kinderen, blijven bestaan. U kunt dus niet 100% vrij bepalen dat een kind helemaal niets krijgt.
• Fiscale spelregels
  De Belastingdienst hanteert regels rond erfbelasting. Met een slim opgesteld testament kunt u soms belasting besparen, maar geheel vermijden is niet altijd mogelijk.
• Scheiding en alimentatieverplichtingen
  Als u alimentatie betaalt (aan een ex-partner of kinderen), heeft dat soms invloed op uw nalatenschapsplanning. De notaris of uw Erfrechtplan-adviseur kan u uitleggen hoe dit werkt.

Waarom een testament de voorkeur kan hebben boven de wet

• Bescherming van ongehuwde partners
  Samenwoners zonder geregistreerd partnerschap erven niet automatisch van elkaar. Via een testament kunt u dat wél regelen.
• Regeling voor stiefkinderen
  Het wettelijke erfrecht erkent geen stiefkinderen als directe erfgenamen. U moet dus actief bepalen wat zij erven.
• Specifieke wensen over goederen
  Wilt u een speciale verzameling of waardevolle kunst nalaten aan iemand buiten uw ‘wettelijke kringen’? Dan is een testament nodig.
• Andere erfgenamen benoemen
  In een testament kunt u nalaten aan mensen (bijvoorbeeld goede vriend of vriendin) of organisaties (bijvoorbeeld goede doelen) die volgens het wettelijk erfrecht geen erfgenaam zijn.
• Onterven
  Sommige mensen hebben de wens om kinderen te onterven. Dit kunt u regelen in een testament. Kinderen blijven wel altijd bepaalde aanspraken houden.
• Besparen op erfbelasting of moment van betalen beïnvloeden
  U kunt in een testament clausules opnemen die uw nabestaanden de mogelijkheid geven om bedragen anders te verdelen waardoor de hoogte en het moment van erfbelasting beïnvloed kan worden.
• Besparen op eigen bijdrage zorginstelling
  Als u partner in een zorginstelling terecht komt moet er een eigen bijdrage betaald worden. Deze is onder andere afhankelijk van de hoogte van het vermogen. In een testament kunt u een optie opnemen (AWBZ clausule) om de eigen bijdrage te verlagen.

Voorbeeld/casus: Samengesteld gezin en wettelijke regels

Stel, u heeft opnieuw een relatie na een scheiding, maar bent niet getrouwd. U woont samen met uw nieuwe partner en de kinderen van beiden. Zonder testament gaat uw erfenis (bij overlijden) vooral naar uw eigen kinderen, en uw partner krijgt mogelijk helemaal niets. Andersom erven uw stiefkinderen niets van u. Een testament geeft u de kans om uw nieuwe gezinssituatie goed te regelen en latere conflicten te voorkomen.

Voordelen van Erfrechtplan

1. Duidelijke uitleg van wet- en regelgeving
   We nemen de tijd om u inzicht te geven in hoe het wettelijke erfrecht werkt, zodat u begrijpt waarom een testament soms noodzakelijk is.
2. Maatwerk voor uw persoonlijke situatie
   Heeft u een samengesteld gezin of een ingewikkelde financiële structuur? Erfrechtplan helpt u om precies die aanpassingen te doen die relevant zijn voor uw nalatenschap.
3. Gratis adviesgesprek
   Om de drempel laag te houden, bieden we gratis lezingen, online seminars en thuisbezoeken. U krijgt volledig inzicht zonder verplichtingen.
4. Samenwerking met notarissen
   Dankzij onze contacten met notarissen door heel Nederland profiteert u vaak van scherpe tarieven en deskundig maatwerk.

Neem regie over uw nalatenschap

Het wettelijke erfrecht is een prima vangnet, maar biedt geen garantie dat uw persoonlijke wensen tot hun recht komen. Met een op maat gemaakt testament houdt u de regie over uw nalatenschap.

Wilt u ontdekken welke stappen voor u relevant zijn?

• Schrijf u in voor een gratis lezing of volg onze gratis online lezing om meer te leren over erfrecht en testamenten.
• Of plan direct een gratis adviesgesprek met een Erfrechtplan-adviseur. Wij denken graag met u mee.

Veelgestelde vragen

1. Kan ik de wettelijke verdeling compleet uitsluiten in mijn testament?
   In grote lijnen wel, maar houd rekening met de legitieme portie van eventuele kinderen.
2. Wat als ik deels de wet wil volgen en deels niet?
   U kunt in uw testament aangeven welke zaken u anders wilt. De notaris zorgt voor een correcte juridische formulering.
3. Heeft de notaris inspraak in mijn keuzes?
   De notaris controleert uw wilsbekwaamheid en de wettelijke kaders, maar uiteindelijk zijn het uw wensen.
4. Wat is een ‘langstlevende testament’?
   Dit is een testamentvorm waarbij de langstlevende partner de erfenis beheert, en de kinderen hun deel later krijgen.
5. Hoe vaak moet ik mijn testament checken?
   Bij elke grote verandering (huwelijk, scheiding, geboorte van een kind, aankoop van een huis) is het raadzaam een update te doen.

Andere relevante artikelen

1. Wat houdt een testament precies in en waarom is het zo belangrijk?
2. Hoe werkt een testament binnen het Nederlandse recht?
3. Welke juridische aspecten spelen een rol bij een testament?
4. Wat is het verschil tussen een testament en een levenstestament?
5. Wie kan een testament laten opstellen en vanaf welke leeftijd?
6. Waarom zou u een testament moeten laten maken?
7. Wat gebeurt er als u overlijdt zonder testament?
8. Welke rol speelt de notaris bij het opstellen van een testament?
9. Kunt u zelf een testament schrijven, en is dat geldig?
10. Wat zijn de meest gestelde vragen over testamenten?
11. Is een codicil hetzelfde als een testament?
12. Hoe verhoudt een testament zich tot het wettelijke erfrecht?
13. Wat zijn digitale of ‘online’ testamenten en hoe werken deze?
14. Hoe kunt u beginnen met het regelen van uw testament?

Heeft u nog vragen? Schrijf u dan in voor een gratis (online) lezing of plan een vrijblijvend adviesgesprek aan huis. Zo ontdekt u stap voor stap hoe u uw testament het beste kunt regelen.